Haast

Haast is een van de grootste dwalingen van deze tijd. Haast is in het laatste decennium van de 20ste eeuw verworden tot een statussymbool. Wie geen haast heeft, stelt niets voor; is maatschappelijk niet belangrijk. Niet alleen zakenlieden hebben haast, maar ook kinderen rennen uit school naar vriendjes, sportclubs, muzieklessen en ander sociale bezigheden.

De overheid heeft haast bijna tot beleid verheven. Onder het mom van emancipatie moet iedere volwassene aan het arbeidsproces deelnemen. Man, vrouw, gehandicapte, allochtoon, opa en oma; als het aan de overheid ligt moet iedereen aan de slag, en het liefst zo snel mogelijk.

Er is zo een maatschappij gecreëerd waarin het niet meer mogelijk is om met één werkende per gezin financieel een huishouden te kunnen runnen. Wie een koophuis of een huurhuis wil kunnen bewonen moet wel een dubbel inkomen hebben.

Bovendien is door de overheid, met onder andere het motto 'een slimme meid is op haar toekomst voorbereid', een sociaal beeld geschapen dat een moeder die gewoon voor haar kinderen wil zorgen eigenlijk maar een kneusje is. Om over de huisman maar helemaal te zwijgen.

Bovendien heeft de doorgevoerde arbeidstijdverkorting niet geleid tot meer rust op de werkvloer. Het feitelijke gevolg is dat werkenden in kortere tijd dezelfde arbeid moeten verrichten, of zelfs meer. Want steeds verder doorgevoerde efficiëntie bij de overheid en in het bedrijfsleven heeft de druk op de werknemers flink verhoogd.

Portier

Neem als voorbeeld de klassieke receptioniste of portier. Allereerst bestond hun taak uit het verwelkomen van bezoekers en hen de weg te wijzen binnen de organisatie. Vervolgens kwam daar het opnemen van de telefoon bij, toen het verzorgen van de post en het verrichten van administratieve werkzaamheden. Zo worden hun werkuren optimaal benut, aldus redeneren de managers. Maar feitelijk blaas je een ballon op tot hij knapt en moet je vervolgens weer een nieuwe pakken.

Haast is altijd het gevolg van het volproppen van je programma. Wie één afspraak per dag maakt heeft geen haast, maar zit de rest van de dag te niksen. Een tweede afspraak is dus snel gemaakt. Er blijft zelfs nog tijd over voor een derde. En wie slim genoeg is om zijn tijd strak in te delen kan er best een vierde afspraak bij hebben. Wil je carrière maken, dan is er ook ruimte voor nummer vijf. En dan heb je ineens haast!

Haast bij het opstaan, haast bij het ontbijt, haast in het verkeer, haast bij je eerste afspraak, haast in het verkeer, haast bij je tweede afspraak, haast in het verkeer, haast bij de lunch, haast in het verkeer, haast bij je derde afspraak, haast in het verkeer, haast bij je vierde afspraak, haast in het verkeer, haast bij het avondeten, haast in het verkeer, haast bij de vijfde afspraak, haast in het verkeer, haast om te ontspannen, haast om te slapen en haast om weer op te staan.

Zulk een ritme is voor velen niet onbekend. Niet alleen voor drukke managers, maar ook voor moeders (kinderen naar school brengen, vriendin op bezoek, werken, kinderen van school, maatschappelijke activiteit etc.) Zelfs kinderen ontkomen niet aan de haastbeat. Jongeren hebben naast hun school al vroeg bijbaantjes om ook (overmatig) te kunnen deelnemen aan sociale activiteiten. Bovendien worden ze (te) vroeg als volwassenen beschouwd, met een volwassen agenda.

Burn Out

Een op volle toeren draaiende 24-uurs economie was en is het ideaalbeeld van de regeringen die we zelf hebben gekozen. Maar hebben we ook daadwerkelijk gekozen voor de haastmaatschappij die er uiteindelijk uit is voortgekomen? Haastig gebouwde parkeergarages die instorten? Medische haastblunders? Niet in te dammen files? Een miljoen WAO-ers die het tempo niet konden of wilden bijhouden? Dag en nacht overlast van vliegverkeer? Een explosie van hart- en vaatziekten? RIAGG's die het werk niet meer aankunnen? Agressie en zinloos geweld?

Moeten we wachten op een totale burn-out van de maatschappij, of kiezen we tijdig voor een andere koers? De oplossing lijkt tegenstrijdig. Minder haasten, minder werken en minder produceren leidt tot meer vrije tijd. Maar ook tot minder besteedbaar inkomen. Met andere woorden: onthaasten kost geld. En dat geld hebben we juist nodig om onze vrije tijd in te vullen met kicks als verre vakanties, dure hobby's en buitenissigheden als extreme attractieparken.

Met alleen onthaasten zijn we er dus niet. Daarnaast zal er zich een vorm van nieuwe spiritualiteit moeten ontwikkelen. Een spiritualiteit die de leegte opvult die ontstaat als we niet meer achter kicks, geld en prestige aan rennen. Deze nieuwe spiritualiteit kan de westerse wereld samenhang geven in deze moeilijke en gespannen tijden.

Spreken we dan over new age denken of een vervanging voor het christelijke geloof? Geen van beide. Er wordt tegenwoordig veel gesproken over het herstellen van normen en waarden. Want die zijn vervaagd in de gehele westerse wereld. Maar iedereen die het erover heeft, kijkt naar een ander. Niemand pakt een spiegel en zegt: 'Ik begin bij mijzelf, want ook mijn normen en waarden zijn aan een servicebeurt toe.' Laat ieder voor zich zijn waarden vaststellen en bepalen wat hij of zij echt belangrijk vindt als mens en dáár zijn normen aan verbinden.

Er zijn vele geloofsrichtingen, doch er is maar één universum. Spiritualiteit is niets anders dan helemaal bij jezelf zijn, één zijn met dat universum en daar vervolgens ook naar leven. Haast is hiermee per definitie in tegenspraak. Zelfs haast om te veranderen.

OlafHoenson@dagelijksegedachte.net