Drang en Dwang

Drang en Dwang in de psychiatrie is 'hot'. Met name de besluitvorming rondom dwang en het toepassen van middelen en maatregelingen.

Jaarlijks wordt er in Nederland zo'n 25.000 maal een dwangmaatregel op een patient toegepast. Opvallend is daarin het hoge aantal maal dat de patient in afzondering wordt gezet: maar liefst 18.000 keer per jaar.

In andere Europeese landen liggen deze cijfers anders. Separeren lijkt daar 'not done', maar hebben de andere EU landen wel een adequate oplossing? Er wordt, bijvoorbeeld in Groot Britannie, snel gegrepen naar dwangmedicatie. In Nederland separeren we makkelijk (symptoombestrijding?), maar zijn we uiterst voorzichtig met het toedienen van medicatie (ziektebestrijding?). Waarom is dat? Wat is eigenlijk drang en wat is dwang?

In dit dossier gaan we dieper in op deze en andere zaken die te maken hebben met drang en dwang.

Wat is eigenlijk drang en wat is dwang?

Dwang en drang zijn beide vormen van beïnvloeding waarmee beoogd wordt iemand iets te laten ondergaan of tot bepaald handelen of nalaten aan te zetten. Ze kunnen geplaatst worden aan het uiteinde van een schaal die loopt van het geven van een advies, via overreding naar drang en dwang. Is het geven van een advies nog vrijblijvend, en wordt de aandrang bij overreding al groter, door middel van het uitoefenen van drang of dwang probeert iemand een ander met nog meer druk tot iets aan te zetten (bron: GGz Kennisnet).

Dwang

Dwang is:"Van dwang is sprake wanneer iemand tegen zijn wil wordt genoodzaakt iets te doen of te laten. Van keuzevrijheid is dan geen sprake meer."

De patiënt wordt iets (tegen zijn zin) opgelegd en heeft hier zelf geen inspraak in. Eventuele alternatieven worden uitgesloten.

Voorbeeld: "Je gaat nu mee naar de separeer". De patiënt heeft in dit geval geen keuze. Hij heeft geen mogelijkheid om andere opties of zijn visie te geven.

Drang

Over drang zegt de wet niets en laat zich ook lastiger definiëren."Toepassen van drang perkt de keuzevrijheid van de patiënt niet in absolute zin in. Wel wordt bij drangtoepassing de keuzevrijheid meer of minder vergaand belemmerd.Drang kan verschillende vormen aannemen, die in verschillende mate de keuzevrijheid van de patiënt beperkt. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen manipulatie van opties, manipulatie van informatie en psychologische manipulatie (Faden and Beauchamp, 1986)."

De patiënt wordt beperkt in zijn keuzes. Hij heeft in beperkte mate de mogelijkheid om andere opties te geven.

Voorbeeld: "Ga je nu rusten? Lukt dat niet dan ga je naar de separeer.". De patiënt lijkt een keuze te hebben (dreigen met sancties), maar is dat ook het geval?

Een ander voobeeld: "Als je jouw medicijnen inneemt dan kunnen we vanmiddag gaan wandelen". De patiënt wordt een worst voorgehouden (in het vooruitzicht stellen van een (beloning). Men kan zich afvragen wat beide echter met elkaar te maken hebben en of deze wel zo aan elkaar gekoppeld mogen/kunnen worden.

redactie@forensischepsychiatrie.nl